Aan je financiële nalatenschap wordt veel aandacht besteed. Maar hoe zit het met je digitale erfenis? Hoe voorkom je dat je door blijft leven op Instagram en Facebook?
“Femke is vandaag jarig. Feliciteer haar met haar verjaardag!” Wat door Facebook is bedoeld als een feestelijke notificatie, kan bij familie en vrienden hard aankomen als blijkt dat Femke al enige tijd geleden is overleden.
Pijnlijke missers
Nog pijnlijker wordt het als oppervlakkige Facebookcontacten die niet op de hoogte zijn van de dood van Femke een hartelijke felicitatie sturen. Dit overkwam bijvoorbeeld 50PLUS-leider Henk Krol, die de bekende schrijver Joost Zwagerman enkele maanden na zijn overlijden op Facebook feliciteerde met zijn verjaardag.
Miljoenen gebruikers
Wie dit soort pijnlijke zaken wil voorkomen, doet er verstandig aan zijn digitale erfenis te beheren. Die erfenis is groot. Maar liefst 11,5 miljoen Nederlanders maken gebruik van Whatsapp, zo blijkt uit het Nationale Social Media Onderzoek 2018, uitgevoerd door Newcom Research. 10,8 miljoen Nederlanders zijn actief op Facebook, 4,4 miljoen op LinkedIn, 4,1 miljoen op Instagram en 2,8 miljoen op Twitter. Pinterest kent 3 miljoen gebruikers en Snapchat 2,4 miljoen.
Niet alleen jongeren zijn actief op social media. Ook 65-plussers zijn veelvuldig online te vinden. Zo maakt maar liefst 67 procent van de ouderen tussen de 65 en 80 jaar gebruik van WhatsApp en heeft 69 procent van hen een Facebookprofiel.
Bij veruit de meeste sterfgevallen moeten nabestaanden zich dus ontfermen over een reeks online accounts.
Enorme rompslomp
Zijn jouw inloggegevens niet bekend bij de nabestaanden, dan moeten ze zelf contact opnemen met elk social medianetwerk waar jij actief was, om het profiel aan te passen of te verwijderen.
Dit brengt veel rompslomp met zich mee. Zo moet een akte van overlijden worden meegestuurd en moeten de nabestaanden vaak ook kunnen bewijzen dat ze familie zijn van jou. Ook is het de vraag of de nabestaanden op de hoogte zijn van al jouw digitale gangen: de kans is groot dat ze nog maanden na jouw dood worden geconfronteerd met berichten en foto's die je hebt geplaatst.
Makkelijkste optie: lijstje met inloggegevens
De meest eenvoudige manier om vast te leggen wat er met je online profielen moet gebeuren, is een lijst opstellen, waarin je vermeldt welke online profielen er zijn en wat de bijbehorende gebruikersnamen en wachtwoorden zijn.
Ook kun je hier noteren wat er na je overlijden moet gebeuren (profielen verwijderen of bijvoorbeeld een herdenkingspagina inrichten) en wie jouw wensen mag uitvoeren.
Deze lijst kun je bij je financiële administratie voegen, zodat deze vanzelf boven water komt als de nabestaanden de erfenis gaan afwikkelen.
Een nadeel hiervan is wel dat er geen beveiliging is: kwaadwillenden die de lijst vinden, kunnen onder jouw naam inloggen. Bovendien is het door jou zelf opgestelde social media testament niet rechtsgeldig, waardoor je geen garantie hebt dat jouw wensen daadwerkelijk worden gehonoreerd.
Sla je de lijst op op je computer, dan loop je bovendien het risico dat alle gegevens verloren gaan bij een computercrash.
Duurder maar veiliger: digitale kluis
Wil je dit alles voorkomen, dan kun je overwegen om al je gegevens onder te brengen in een digitale kluis, zoals Digizeker, waarbij je een tweede sleutel deponeert bij de notaris. Ook hierbij leg je vast welke online profielen je hebt, met bijbehorende inloggegevens en wat er na je overlijden moet gebeuren.
Na je overlijden krijgen de nabestaanden de inlogcode van deze kluis, zodat zij jouw accounts eenvoudig kunnen beëindigen. Je spreekt met de notaris af wie dat zijn. Dit kan een familielid zijn, maar bijvoorbeeld ook de notaris.
De dienst wordt opgenomen in je testament en vervolgens ingeschreven in het Centraal Testamentenregister, zodat je de garantie hebt dat je gegevens op de juiste plek terecht komen.
Een voordeel van een digitale kluis is dat je hier altijd toegang toe hebt. Je kunt op elk gewenst moment en overal ter wereld inloggegevens opzoeken en wijzigen. Ook kun je er ook andere belangrijke documenten opslaan, zoals verzekeringspolissen of garantiebewijzen.
Daar staan wel kosten tegenover. Zo betaal je voor de digitale kluis Digizeker minimaal 3,95 euro per maand (bij een abonnement van vijf jaar), ofwel bijna 50 euro per jaar.
Regie in eigen hand: vastleggen bij platforms zelf
Je kunt bij veel social media-platforms ook zelf instellen wat er na jouw overlijden met je account moet gebeuren. Zo kun je bij Facebook een contactpersoon benoemen voor jouw profiel na je overlijden.
Bij Google kun je aangeven wat er met je Gmail-berichten en gegevens van andere diensten van Google moet gebeuren als je een langere periode niet hebt ingelogd. Je kunt bijvoorbeeld vastleggen of je account dan automatisch wordt beëindigd en wie toegang mag krijgen tot jouw gegevens, zoals je foto's en emailberichten. Kijk dus op alle platformen waar je actief bent naar de mogelijkheden om bij leven je wensen vast te leggen.
Verschillend beleid
Je moet je realiseren dat niet alle wensen gehonoreerd kunnen worden. Bij sommige social media netwerken, zoals Twitter en LinkedIn, kun je alleen een pagina verwijderen. Bij andere, zoals Facebook, kun je er ook voor kiezen om een herdenkingspagina op te richten. Dan komt naast je naam de tekst 'Ter nagedachtenis aan' te staan. Je Facebookpagina blijft dan voortbestaan en vrienden kunnen herinneringen op je tijdlijn plaatsen.
Maar er kunnen zich geen nieuwe vrienden meer melden. Ook komt je profiel niet meer voor in Vriendschapssuggesties ('mensen die je misschien kent')en worden er geen verjaardagsherinneringen meer verstuurd. Zo blijven jouw nabestaanden verschoond van pijnlijke verjaardagswensen.